مهمترین انواع بیماری دستگاه تناسلی زنان و شناخت علائم آن‌ها

دستگاه تناسلی زنان عضو اصلی تولید مثل می باشد و همواره در معرض اختلالاتی از قبیل عفونت، اختلال قاعدگی، درد، التهاب لگن، ناهنجاری های مادرزادی و بدخیمی همراه است. شایع ترین بیماری های دستگاه تناسلی زنان شامل عفونت رحم، سندرم قبل از قاعدگی، آمنوره، سرطان پستان، سندرم تخمدان پلی کیستیک (PEDS)، آندومتریوز، خونریزی شدید قاعدگی، دیسمنوره، سرطان دهانه رحم، فیبروم رحمی، التهاب دهانه رحم، سیستیت بینابینی عفونت مخمر واژینال، بیماری های التهابی لگن و… می باشد، توصیه مهم به خانم ها این است که درباره علائم و نحوه درمان این مشکلات و بیماری ها اطلاعاتی داشته باشید در صورت مواجه سریعا به متخصص زنان خوب مراجعه کنید.

بیماری های دستگاه تناسلی زنان

عوامل بسیاری در ایجاد بیماری های دستگاه تناسلی زنان دخیل هستند از عوامل ارثی و فامیلی گرفته تا عوامل محیطی همه و همه در ایجاد این بیماری ها دخیل هستند و زنان باید قبل از اینکه هر کدام از این بیماریها وارد مرحله ی جدیدتری شوند درمان را شروع کنند رعایت بهداشت فردی و انجام رفتارهای بهداشتی یکی از موثرترین درمان برای مشکلات دستگاه تناسلی زنان می باشد.

• زخم واژن

زخم واژن یا سرویکس که یکی از شایع ترین بیماری های دستگاه تناسلی زنان محسوب می شود در واقع به رشد سلول های پیش سرطانی گفته می شود که بیشتر در اثر عفونت درمان نشده ایجاد می شوند و در دو نوع خفیف و شدید وجود دارد. که زخم های خفیف با درمانهای دارویی رفع می شوند و زخم های شدید زمینه ایجاد سرطان هستند.

علائمی زخم واژن با نام بیماری های دستگاه تناسلی زنان شامل خونریزی غیر طبیعی ترشحات، همراه با بوی نامطبوع از واژن، احساس درد در ناحیه واژن، احساس درد در ناحیه لگن، بروز درد در هنگام مقاربت، بروز کمردرد، خونریزی اندک پس از برقراری رابطه جنسی می باشد. عوامل بسیاری در ایجاد زخم دهانه رحم دخیل هستند که شامل عفونت، تبخال تناسلی، کلامیدیا، تریکومونا، سوزاک، حساسیت به کاندوم یا تامپون، وجود باکتری در واژن و … می باشد که با معاینات دوره ای توسط متخصص زنان قابل تشخیص و درمان هستند.

• عفونت های زنانه

در شرایط طبیعی هر زنی ممکن است ترشحات بی رنگ و بی بو داشته باشد که درد و ناراحتی به دنبال ندارد. در واقع عفونت های زنانه که با نام بیماری های دستگاه تناسلی زنان بسیار شایع است به معنی تغییر در رنگ و ظاهر ترشحات واژنی می باشد که با علائمی از قبیل سوزش حین ادرار کردن، درد در حین مقاربت و یا لکه بینی و خونریزی، خارش واژن، تغییر مقدار ترشحات واژن و … همراه است.

عفونت زمانی به وجود می آید که اسیدیته واژن تغییر پیدا کند و باکتری های مفید از بین بروند. که روابط جنسی زیاد، استرس، مصرف بی رویه آنتی بیوتیک و … باعث از بین رفتن باکتری های مفید می شوند. رایج ترین عفونت های زنانه شامل واژینیت قارچی، واژینیت باکتریایی، واژینیت تریکومونایی می باشد.

شایع ترین بیماری های دستگاه تناسلی زنان

دستگاه تناسلی عضوی بسیار مهم و اساسی در بدن است که ممکن است به دلیل عامل ژنتیکی و ابتلا به رخی بیماری ها دچار مسائلی باشد که تشخیص زودهنگام آن ها و درمان، بسیار حائز اهمیت است در ادامه مطلب به رایج ترین بیماری های دستگاه تناسلی زنان اشاره خواهد شد.

• کیست تخمدان

از دیگر شایع ترین بیماری های دستگاه تناسلی زنان کیست تخمدان است که به معنی مشاهده ساک های حاوی مایع بر روی تخمدان یا درون آن ها می باشد که شایع ترین آن ها کیست های فولیکولی می باشد و تشخیص و درمان این کیست ها کار چندان مشکلی نیست. بیشتر کیست های تخمدان معمولا عارضه ای به دنبال ندارند و خود به خود رفع می شوند. وقتی فولیکول ها در طول تخمک گذاری پاره نشوند و تخمک آزاد نشود تبدیل به کیست تخمدان می شود. در برخی موارد هم فولیکول تخمک را آزاد می کند و کیسه ی آن پر از مایعات و خون می شود که این کیست ها هم در در بین زنان شایع هستند و با علائمی نظیر بادکردگی، ورم، فشار و درد در ناحیه زیر شکمی، درد همراه با حالت تهوع و استفراغ و … همراه است.

• خونریزی غیر طبیعی در رحم

خونریزی غیر طبیعی در رحم ممکن است دلیل خاصی نداشته باشد. شایعترین علل خونریزی غیر طبیعی به عنوان یکی دیگر از بیماری های دستگاه تناسلی زنان در رحم وجود پولیپ در دیواره رحم می باشد. دیگر مواردی که باعث خونریزی های غیر طبیعی می شود شامل کیست تخمدان، عدم تعادل هورمونی، بارداری، سرطان رحم، عفونت دهانه رحم، وجود تومورهای کوچک و یا بزرگ، برهم خوردن تعادل هورمون ها، شروع دوران یائسگی و … می باشد که روش های درمان آن شامل هورمون تراپی، داروهای غیر استروئیدی، کورتاژ، هیستروسکوپی و تشخیص آندومتر می باشد. که انتخاب روش درمان با توجه به سن بیمار و دلیل خونریزی متفاوت است.

• سرطان رحم

به وجود آمدن سلول های بدخیم در بافت آندومتر رحم باعث ایجاد سرطان رحم می شود که یکی از بیماری های دستگاه تناسلی زنان می باشد که با روش هایی از قبیل معاینه لگن، تست پاپ اسمیر، سونوگرافی و بیوپسی و گاها سیتی اسکن و ام آر آی قابل تشخیص می باشد.  عواملی نظیر اختلال در هورمون ها، چاقی بیش از حد، فشارخون بالا، دیابت قندی و … باعث ایجاد این سرطان می شود که با علائمی از قبیل تغییر خونریزی پریودی، دردهای لگنی، ترشحات بدبو، خستگی و تورم پا و بیماری های نظیر ایدز و … همراه است.

• سرطان پستان

سرطان سینه به دلیل اختلال در بافت سینه به وجود می آید این اختلال ممکن است در اثر سبک زندگی ناسالم، عوامل ژنتیکی، سابقه خانوادگی و .. به وجود بیاید. سونوگرافی، مامو گرافی، ام آر آی و نمونه برداری از روش های تشخیص این بیماری در زنان می شود و برای درمان از جراحی، پرتو درمانی، شیمی درمانی و … استفاده می شود.

مهمترین علائم سرطان سینه شامل تغییرات پوستی، افزایش سایز سینه ها، درد در سینه، احساس وجود توده در داخل سینه، خارش یا التهاب سینه، تغییر رنگ سینه، ترشحات نوک سینه، احساس تغییر سینه هنگام لمس و وجود هر گونه تغییر در شکل طبیعی سینه ها می باشد که با مشاهده هر کدام از این علایم فرد باید فورا به پزشک زنان مراجعه کند.

• تومورهای مربوط به بارداری

تومورهای مربوط به بارداری به عنوان بیماری های دستگاه تناسلی زنان بسیار کمیاب هستند و از جفت جنین منشا می گیرند که اگر تکثیر سلول های جفتی از کنترل خارج شود ممکن است سبب ایجاد تومور شود. تشخیص این تومورها با آزمایشات و سونوگرافی های خاصی انجام می شود و پزشک با توجه به نوع تومور و میزان پیشرفت آن درمان را شروع می کند.

بیشتر بدانید: مراقبت های دوران بارداری

• بارداری خارج از رحم

در برخی از مواقع تخمک بارور شده به جای قرار گرفتن در جدار داخلی رحم در جایی دیگر قرار می گیرد و این مکان را برای رشد انتخاب می کند. عفونت و تنگی لوله های رحمی، چسبندگی و جراحی های شکمی، نقص در لوله های فالوپ، عفونت لگنی و عفونت در دستگاه تناسلی، بارداری حین استفاده از آیودی، افزایش سن، استفاده مرتب از دوش واژینال و … از علل مهم بارداری خارج از رحم می باشد.

با توجه به محل قرارگیری جنین ممکن است علائم متفاوت باشد اما به طور کلی این علائم شامل درد و گرفتگی در ناحیه لگن، درد در پایین شکم، حالت تهوع و استفراغ همراه با درد شکمی و لگنی، خونریزی واژینال، فشار خون پایین، ضعف و گیجی و … می باشد. که معمولا پس از شش تا هفت هفته پس از آخرین قاعدگی بروز می کنند و می توان برای معاینه حاملگی خارج از رحم اقدام کرد.

• اختلالات سلولی در رحم و دهانه رحم

وقتی که تغییرات غیر طبیعی در بافت سلولی رحم و دهانه رحم مشاهده شود ممکن است به سایر اندام های بدن حمله کند. که این علایم مربوط یکی دیگر از بیماری های دستگاه تناسلی زنان با عنوان سرطان رحم می باشد و با علائمی نظیر ترشحات بدبو، خونریزی غیر طبیعی، درد و … همراه است. در ابتدای اختلالات سلولی ممکن است علائمی در فرد وجود نداشته باشد و پس از شدت بیماری خونریزی واژینال و درد آمیزش و درد لگن خود را نشان دهند. در بیشتر موارد اختلالات سلولی رحم در اثر عفونت پاپیلوم انسانی، سیگار کشیدن، سیستم ایمنی ضعیف، قرص ضدبارداری خوراکی، شروع رابطه جنسی در سنین پایین و … به جود می آید.

• ناهنجاری های مادرزادی

مهمترین عاملی که باعث ایجاد ناهنجاری های مادرزادی می شود انتقال ژن معیوب می باشد. برخی از اختلالات مادرزادی نتیجه ژن معیوب نیستند و ممکن است بر اثر مصرف مشروبات الکلی در بارداری، کشیدن سیگار، اشعه ایکس، داروهای شیمیایی و … به وجود بیایند و تا اخر عمر زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهند. اما از آنجا که پیشرفت علم سبب شده است که بیشتر ناهنجاری های مادرزادی را بتوان در دوران جنینی تشخیص داد و حتی در ماه های آخر از طریق سیتی اسکن و ام آر آی بتوان ناهنجاری را تشخیص داد که در بیشتر موارد می توان این نقایص را در دوران جنینی با دادن دارو به مادر درمان کرد. برخی از بیماری های ژنتیکی شامل نقص کروموزومی، نقص تک ژنی، نقص ارث غالب و مغلوب

 در کودکان به صورت مادرزاد دیده میشود. به طور کلی برخی از نقایص مادرزادی قابل درمان و جراحی هستند و می توانند با درمان زود رس کاملا رفع شوند.

• تولید مثل زنان

تولید مثل در زنان نقش مهم تر و پررنگ تری دارد. در واقع پس از دریافت اسپرم و آمادگی دستگاه تناسلی برای بارور سازی نقش تولید مثل شروع می شود و با تخمک سازی و بارور کردن آن با اسپرم ها نقش تولید مثل در زنان فعال می شود.

• یائسگی

یائسگی در واقع پایانی بر قاعدگی، باروری و تولید مثل است و هر زنی با توجه به شرایطی بدنی علایم مختلفی را تجربه می کند. افزایش سن در زنان و شروع روند پیری با یائسگی آغاز می شود و با علائم زود گذری نظیر گرگرفتگی، قاعدگی های نامنظم، تعریق شبانه، احساس لرز، تغییر فعالیت جسمی، تغییرات احساسی و جسمانی همراه است.

• قاعدگی

قاعدگی به معنی خونریزی لایه داخلی آندومتر و خروج خون از طریق واژن گفته می شود. این روند به طور طبیعی هر ماه یک بار برای زنان اتفاق می افتد که با تخمک گذاری بدن برای حاملگی آماده می شود. شروع و پایان دوران بلوغ و پریودی در هر شخص متفاوت است.

• سندرم پلی کیستیک

کیست تخمدان یا سندرم پلی کیستیک یک اختلال هورمون زنانه می باشد. در پروسه عادت ماهانه تخمک توسط فولیکول آزاد می شود و اگر این فرآیند تخمک گذاری با مشکل روبرو شود فرد دچار سندرم کیستیک می شود. که با عوارض شایعی نظیر بی نظمی در عادت ماهیانه، ریزش مو، افزایش ریزش مو، جوش های چرکی، پوست چپ و … همراه است و تولید بیش از حد هورمون تستوسترون موجب ایجاد کیست می شود.

• اختلالات عملکرد جنسی

اختلال عملکرد جنسی در واقع هر گونه نقص در مراحل فعالیت جنسی را شامل می شود. این نقص ها و مشکلات در بخش های مختلف فعالیت جنسی نظیر اختلال فیزیکی، میزان لذت، میل جنسی، برانگیختگی یا اوج لذت جنسی ممکن است دیده شود و هر اختلالی با ریشه یابی و درمان های موثر قابل رفع کردن می باشد.

• بیماری های التهابی لگن

اگر اعضای تولید مثل در زنان دچار هر گونه عفونت رحمی شود قطعا سبب ایجاد دردهای مزمن در ناحیه تحتانی شکم خواهد شد. این عفونت تحت عنوان بیماری های دستگاه تناسلی زنان ممکن است در لوله های رحمی و سایر اعضا تولید مثل به وجود بیاید که با عوارضی نظیر عفونت با کلامیدیا و سوزاک همراه است و بعدا دچار ناباروری، حاملگی خارج رحم، تشکیل آبسه در داخل لگن و درد مزمن لگنی خواهد شد.

نتیجه‌گیری

شناخت و آگاهی از مهمترین انواع بیماری‌های دستگاه تناسلی زنان برای حفظ سلامت زنان و جلوگیری از عوارض جدی ضروری است. بیماری‌هایی مانند عفونت‌های تناسلی، سرطان‌های دستگاه تناسلی، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و اندومتریوز از جمله مشکلات شایعی هستند که می‌توانند بر کیفیت زندگی و سلامت کلی زنان تأثیر بگذارند. تشخیص زودهنگام و درمان به موقع این بیماری‌ها نقش حیاتی در مدیریت و پیشگیری از مشکلات پیچیده‌تر دارد. زنان باید به علائم هشداردهنده و تغییرات غیرعادی در دستگاه تناسلی خود توجه کنند و در صورت مشاهده هر گونه علائم مشکوک، به پزشک مراجعه نمایند. همچنین، انجام معاینات دوره‌ای و تست‌های تشخیصی منظم می‌تواند به تشخیص زودهنگام و مدیریت بهتر بیماری‌ها کمک کند. آگاهی، پیشگیری و مراقبت‌های بهداشتی مناسب، کلیدهای حفظ سلامت دستگاه تناسلی زنان و بهبود کیفیت زندگی آن‌ها هستند.