درمان میوم در زنان

فیبروم ها که بنام میوم ولیومیوم نیز شناخته میشوند، توده هایی از جنس بافت عضلانی رحم یا میومتر میباشند که در سنین باروری بسیارشایع میباشند. طبق آمار، فیبروم ها در بیش از %۵۰ خانمهای بالای ۳۵ سال دیده میشود. فیبروم ها در اغلب موارد خوش خیم هستند، در این مطلب دکتر فاطمه فیروزی نکات بسیار مهمی درباره میوم مطرح می کنند، با ما همراه باشید.

لیومیوسارکوم که فرم بدخیم میباشند ممکن است بین هر ۱۰۰۰ نفر ۱ نفر مبتلا به این نوع فیبروم شوند. فیبروم ریسک همزمانی با سرطانهای دیگر را ندارد. سایز فیبروم ها از اندازه های خیلی کوچک که باچشم دیده نمیشوند تا توده های بزرگ که رحم را تخریب کرده و ممکن است رحم رابسیار بزرگ کندد متغیرند. روند رشد فیبروم ها متفاوت است .ممکن است سریع یا آهسته رشدکنند و یا ممکن است در طی سالها هیچ رشدی نداشته باشند. فیبروم ها ممکن است منفرد ویا متعدد باشند.

انواع فیبروم ها

1. فیبروم ها بر اساس محل قرار گیری در رحم، انواع مختلف دارند.
2. فیبروم های اینترامورال که درون عضله ی رحم قرار دارند.
3. فیبروم های ساب سروزال که توده های برجسته به سمت خارج رحم میباشند.
4. فیبروم های ساب موکوزال که به سمت حفره ی داخل رحم یا آندومتر برجستگی ایجاد میکنند. درواقع این نوع فیبروم نادرتر میباشد و همراه باعلائم بالینی بیشتر مثل: خونریزی، نازایی و سقط هستند.
5. فیبروم های پدانکوله که بایک پایه ی نازک به دیواره ی رحم یابه سمت خارج رحم و درواقع شکم ویا داخل رحم یاآندومتر، متصل هستند.

علائم و نشانه های میوم

فیبروم ها در اغلب موارد بدون علامت میباشند و ممکن است به صورت اتفاقی در معاینات روتین و یا در سونوگرافی تشخیص داده شود. بسیاری از بانوان دارای فیبروم هستند اما خیلی از آنها از وجود آن باخبر نیستند، چون ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند ویابه آن علائم هیچ توجهی نشان ندهند.

علائم میتواند به محل آنها، سایز و تعدادشان بستگی داشته باشد.

درصورت وجود علائم، شامل موارد زیر میشود

• خونریزی شدید حین پریود که میتواند منجر به کم خونی شود.
• پریود های طولانی که بیش از یک هفته طول بکشد.
• احساس فشار و سنگینی و پری زیر شکم.
• درد زیر شکم که میتواند مداوم باشد، همراه باپریود باشد و یا حین نزدیکی تشدید شود.
• درصورت فشار روی مثانه میتواند سبب تکرر ادرار شود و گاه ممکن است سبب اشکال در تخلیه ی ادرار و احتباس ادرارمی گردد.
• در مواردی که فیبروم ها سبب بزرگی شدید رحم شوند، میتوانند موجب بزرگی شکم خصوصا در زنان لاغر اندام شودو در مواردی ممکن است بزرگی رحم حتی تا حدود دنده ها برسد.
• در صورتی که فیبروم ها و رحم روی روده ها فشار آوردند میتوانند سبب یبوست مزمن شوند.
• درد پشت پاها نیز میتواند ناشی از فیبروم باشد.
• نازایی
• سقط
• زایمان زود رس، اشکال در رشد داخل رحمی جنین، جداشدن جفت میتواند از عوارض فیبروم ها در حین بارداری باشد.

به ندرت فیبروم ها میتوانند سبب درد حاد لگنی و شکمی شوند. در مواردی که رشد فیبروم خیلی سریع باشد، سبب میشود خونرسانی به فیبروم مختل شود و سلولهای فیبروم شروع به مردن ویا اصطلاحا نکروز شوند و این موضوع سبب درد شدید و ناگهانی میشود.

در صورتیکه علائم زیر را دارید به پزشکتان مراجعه کنید:

• درد لگنی که از بین نمیرود
• کمر درد مداوم
• درد حین نزدیکی
• پریود های درد ناک , طولانی وشدید
• خونریزی یا لکه بینی بین پریود ها
• مشکل در تخلیه ی مثانه
• بزرگی غیر طبیعی شکم

علل ایجاد فیبروم

علت اصلی فیبروم در حال حاضر نامشخص است گرچه تحقیقاتی درحاله بررسی میباشد.

فرضیه هایی که مطرح است تغییرات ژن ها میباشد، اثرات هورمون ها نیز مطرح است. مشاهده شده که در بافتهای فیبروم گیرنده های هورمنی بیشتر است. دو هورمون اصلی زنانه یعنی استروژن و پروژسترونروی فیبروم ها اثربیشتری دارند و میتوانند سب رشد بیشتر آن شوند.

بعد یائسگی که هورمون های زنانه شروع به کاهش میکنند، فیبروم ها نیز شروع به کوچکتر شدن میشوند.

پزشکان معتقدند فیبروم ها از یک سلول بنیادی در بافت عضله ی صاف رحم یا میومتر شروع به رشد میکنند و آن سلول مکررا تقسیم سلولی انجام میدهد تا یک توده ی سفت مجزا از بافت اطراف ایجاد کند.

فاکتورهای مستعدکننده میوم چیستند؟

گرچه فاکتورهایی که سبب ایجاد فیبروم میشوند کمتر شناخته شده هستند اما مواردی مطرح میباشد:

• ارث عامل موثراست. مواردی که مادر یاخواهر فیبروم داشته باشد احتمال ایجاد فیبروم بیشتر دیده میشود.
• نژاد: در بعضی نژادها مثلا سیاه پوستان فیبروم بیشتر دیده میشود.
• سن: در دهه ی ۳۰و ۴۰ شانس ایجاد فیبروم بیشتراست.
• عوامل تغذیه ای:چاقی از عوامل موثر است.

عوارض فیبروم ها

• فیبروم و نازایی: در موارد کمی ,احتمالا حدود %۱۰ فیبروم ها میتوانند سبب نازایی شوند. در فیبروم های بزرگ و یا آنهایی که سبب برجستگی به حفره ی داخل رحم یاآندومتر میشوند و احتمال ایجاد نازایی بیشتر است.
• سقط: درمواردی فیبروم ها میتواند سبب سقط شوند، اگر لانه گزینی  در کل فیبروم صورت گیرد احتمال سقط وجود دارد.
• فیبروم ها و بارداری: درطی بارداری خصوصا درسه ماهه ی اول و دوم احتمال بزرگترشدن فیبروم ها وجود دارد. بعد از زایمان فیبروم ها مجددا شروع به کوچک شدن میکنن و معمولا بعد از چند ماه به اندازه ی قبل خود برمیگردند.

این علائم ممکن است پزشک را دچار اشتباه کند و با آپاندیسیت و یا کیست تخمدانی پاره شده قابل افتراق نباشد وسبب جراحی بی مورد شود.

• درصورت وجود درد حاد پزشکتان را ازوجود فیبروم مطلع کنید.
• فیبروم و زایمان:درصورت وجود فیبروم در رحم، زایمان ارجح، زایمان طبیعی میباشد. اما درمواردی ممکم است پزشک مجبور به انجام سزارین شود.
• گاه فیبروم های بزرگ که در مسیر خروج نوزاد قرار دارند میتوانند سبب اشکال در روند زایمان شوند.

درصورت انجام سزارین،تصمیم جهت برداشت فیبروم باجراح شماست. درمواردی فیبروم درعمق بافت رحم قرار دارد، برش روی آن میتواند سبب خونریزی شدیدی شود چون حین بارداری، خونرسانی به رحم زیاد است این امر میتواند سبب خونریزی شدید و غیر قابل کنترل شود.

تشخیص فیبروم

همانطور که گفته شد، ممکن است یک فیبروم علامت چندانی نداشته باشد و در حین معاینات دوره ای پزشکتان،بامعاینه دستی تشخیص فیبروم گذاشته شود، ممکن است سایز فیبروم شما را باپرتقال، هندوانه، فندق، توپ والیبال مقایسه کنند.

• پزشک در اغلب موارد برای تایید تشخیص، از سونوگرافی شکمی یا واژینال استفاده کند.
• درمواردی برای تشخیص افتراقی میتوان از MRI، سی تی اسکن استفاده نمود. گاه پزشک برای تشخیص اینکه فیبروم به داخل حفره ی رحم یا آندومتر نفوذ و برجستگی دارد از عکس رنگی رحم یا HSG و یاتزریق مایع به داخل رحم وانجام سونوگرافی که اصطلاحا به آن سونوهیستروگرام گفته میشود.
• در موارد فیبروم هایی که احتمال برجستگی به داخل رحم دارند، پزشک برای تشخیص یا درمان از روش هیستروسکوپی استفاده میکنند، هیستروسکوپی وسیله ای دوربین مانند است که لوله ای باریک دارد و با آن بدون ایجاد برش میتوان حفره ی داخل رحم را مشاهدکرد.

پیشگیری از فیبرم

گرچه پیشگیری قطعی برای فیبروم وجود ندارد اما باتوجه به اینکه مصرف گوشت قرمز زیاد و چاقی ازعلل ایجاد فیبروم شناخته شده اند، رژیم غذایی سالم یعنی  کامل مصرف گوشت قرمز و فرآورده های گوشتی، سوسیس، کالباس، کنسرو  و نیز مصرف زیاد سبزی، میوه، لبنیات، مصرف ویتامین D، می توانند در پیشگیری فیبروم موثر باشند. ورزش منظم نیز ممکن است موثر باشد.

نحوه درمان میوم چگونه است؟

درمان در فیبروم ها طیف وسیعی دارد. دربیشتر مواقع که فیبروم ها علامت خاصی ندارد, فقط پیگیری دوره ای کافی است و نیاز به درمان نیست.

درمان بر اساس علائم، قصد بارداری، سایز فیبروم، محل آن، سن فرد و نزدیکی به یائسگی انجام می شود.

• درمواردی که خونریزی شدید است و درد وجود دارد با استفاده از داروها می توان درد و خونریزی را کاهش داد و با استفاده از داروهای حاوی آهن، ازکم خونی پیشگیری کرد.
• گاه با تشخیص پزشک می توان از داروهای هورمونی و یا قرص های جلوگیری از بارداری با دوز کم استفاده نمود.
• درمواردی که کم خونی شدید وجود دارد، یا سایز فیبروم برای جراحی خیلی بزرگ است و یا فرد نزدیک سن یائسگی است می توان از داروهای اگونیست gnrh مثل دیفرلین یا دکاپپتیل استفاده کرد.
• اثراین داروهها موقت است و بهتراست بیش از۶ماه مصرف نشود. عوارض مثل گرگرفتی،افسردگی،بی خوابی،کاهش میل جنسی، دردمفاصل از عوارض آنهاست اما درمدت زمان استفاده ،این عوارض به خوبی تحمل میشوند.
• تخریب بافت آندومتر با روش های مختلف نیز درمان دیگری است. درصورتیکه یائسگی نزدیک است می توان از روش مختلف موقت استفاده کرد تا بعدازیائسگی، فیبروم ها خود به خود کوچک شوند.
• آمبولیزاسیون شریان رحمی یاخود یبروم روش دیگری است که درآن ماده ای از طریق آنژیوگرافی به داخل رگ تغذیه کننده فرستاده می شود تا خونریزی به فیبروم مختل شده وفیبروم کوچک شود. این روش درمواردی که خانم تمایل به بارداری ندارد، انجام می شود و ممکن است درمواردی موثرنباشد.
• درمواردی پزشک صلاح را بر انجام جراحی می بیند.
• می توان از طریق جراحی فقط توده فیبروم را با حفظ رحم برداشت. جراحی می تواند به طریق باز ویا به طریق لاپراسکوپی انجام شود. برداشت فیبروم یامیومکتومی درمواردی انجام میشود که فرد تمایل به حفظ باروری داشته باشد. امادراین روش احتمال عود فیبروم ها درسالهای بعدی وجود دارد.
• تنها روش قطعی درمان فیبروم برداشت کامل رحم یا هیسترکتومی است. این روش نیز به طریق عمل باز یا لاپاراسکوپی قابل انجام است. درجراحی لاپاراسکوپی، درد بعد از عمل کمتراست، دوره نقاهت کوتاهتراست. ظاهر عمل ازنظر زیبایی بهتراست، و احتمال تشکیل چسبندگی ها نیز پایین تر است. درحین هیسترکتومی می توان تخمدان ها راحفظ نمود و یا برداشت، واژن نیز در این روش کامل حفظ می شود.